مونو پتاسیم فسفات چیست و از کاربردهای آن چه می دانید؟

مونو پتاسیم فسفات نمک مونوپتاسیم اسید فسفریک است. مونوپتاسیم فسفات به راحتی در آب محلول و در اتانول نامحلول است. این ماده در زمان واکنش با MgO سرامیکی با کیفیت بالا تولید می کند.

مونو پتاسیم فسفات یکی از مهمترین ترکیبات معدنی است که گاهی اوقات با نمک دی پتاسیم (dipotassium salt) و همچنین با اسید فسفریک متبلور می شود. نام های IUPAC مونو پتاسیم فسفات عبارتند از پتاسیم دی هیدروژن فسفات و پتاسیم دی هیدروژن (تتراکسیدوفسفات) (1- ). نام سیستماتیک IUPAC نیز مونو پتاسیم فسفات، دی هیروکسیدوفسفات پتاسیم است.

ساختار مونو پتاسیم فسفات

احتمال وجود مونو پتاسیم فسفات در چندین پلی مورف بسیار زیاد است. کریستال های پاراالکتریک با تقارن چهار ضلعی توسط این ترکیب در دمای اتاق تشکیل می شوند. اگر خنک ‌سازی تا 150- درجه سانتی ‌گراد (238- درجه فارنهایت) انجام شود، به فاز فروالکتریک تبدیل می‌شود.

اگر هیدروژن با دوتریوم جایگزین شود، دمای انتقال تا 50- درجه سانتی گراد (58- درجه فارنهایت) تغییر می کند. اگر این ماده تا دمای 190 درجه سانتی گراد (374 درجه فارنهایت) حرارت داده شود، ساختار مونوپتاسیم فسفات به مونوکلینیک تغییر می کند. اگر حرارت بیشتر شود، مونوپتاسیم فسفات به دلیل از دست دادن آب تجزیه می شود و به متافسفات پتاسیم تبدیل می شود.

خواص فیزیکی و شیمیایی مونو پتاسیم فسفات

• شکل ظاهری: کریستال های بی رنگ یا پودر کریستالی سفید و بی بو
• فرمول: KH2PO4
• نقطه ذوب: 253 درجه سانتی گراد
• چگالی: 2.34 g/cm³
• حلالیت در آب: g/100ml22

مونوپتاسیم فسفات پس از حل شدن در آب، اسید فسفریک و هیدروکسید پتاسیم را تشکیل می دهد.

KH2PO4 + H2O → H3PO4 + KOH

فسفات دی سدیم، آب و هیدروکسید پتاسیم از واکنش بین فسفات مونو پتاسیم و باز تشکیل می شوند.

KH2PO4 + 2 NaOH → H2O + KOH + Na2HPO4

خطرات شیمیایی : با گرم شدن تجزیه می شود و گازهای سمی تولید می کند. محلول موجود در آب یک اسید ضعیف است.

سنتز مونو پتاسیم فسفات

مونوپتاسیم فسفات با استفاده از اسید فسفریک و هیدروکسید پتاسیم تولید می شود. کلرید پتاسیم جایگزینی است که در فرآیند تولید مونو پتاسیم فسفات استفاده می شود. مبدل‌های یونی، آمین‌های سوم با زنجیره بلند برای خالص ‌سازی مونو پتاسیم فسفات با حذف کلریدها استفاده می شوند.

 کاربردهای مونو پتاسیم فسفات

مونوپتاسیم فسفات در تولید، صنعت و باغبانی کاربردهای زیادی دارد و در ترکیباتی مانند کودها، بازدارنده‌های خوردگی و مواد ضد جرم‌گیر، رنگ‌ها، چسب‌ها، درزگیرها و پوشش‌ها، واسطه‌ها و عوامل تصفیه سطح استفاده می شود. 

به عنوان کود استفاده می شود زیرا به عنوان منبع  فسفر و پتاسیم، یک جزء کلیدی در بسیاری از کودهای اوره و فسفات آمونیوم است که عمدتاً به دلیل توانایی آن در تنظیم سطح آمونیاک از طریق تعادل pH پایین تر است. مزایای کودهای حاوی مونوپتاسیم فسفات خلوص بالا ، سدیم کم ، حداکثر انعطاف پذیری، واکنش سریع گیاه، فاقد آمونیوم، مناسب برای کشت آبی، ترکیبی ایده آل از عناصر غذایی.

یکی از کاربردهای قابل توجه مونوپتاسیم فسفات به عنوان یک عنصر در نوشیدنی های ورزشی است. در ساخت فسفات سدیم، فسفات آمونیوم، فسفات کلسیم و سایر فسفات ها استفاده می شود.

برای حفظ رنگ در تخم مرغ استفاده می شود و همچنین در محصولات کم سدیم، فرآورده های گوشتی و لبنیات استفاده می شود. در تولید دارو، بیکینگ پودر و غذا و همچنین مخمرها استفاده می شود.

درسیستم های سونار و سایر کاربردهای الکترونیکی و به عنوان یک ماده نوری غیرخطی برای استفاده از لیزر و تصفیه فاضلاب استفاده می شود.

مونو پتاسیم فسفات به عنوان یک افزودنی برای تهیه فرمول های مایع داخل وریدی خاص در مواقعی که نیازهای بیمار با محلول های الکترولیت یا مواد مغذی استاندارد برطرف نمی شود، مفید است.

این ماده را می توان به عنوان یک باکتری کش مستقیم و یک عامل کمپلکس کننده یون های کلسیم و منیزیم در آب  صنعتی نیز استفاده کرد.

خطرات مونو  پتاسیم فسفات

مونوپتاسیم فسفات به عنوان یک ماده کم خطرناک در نظر گرفته می شود. زیرا می تواند باعث تحریک پوست، چشم و مجاری تنفسی شود. چشم ممکن‌ ترین ناحیه تماس با مونوپتاسیم فسفات است که می تواند باعث تحریک حاد چشم می‌شود. اگر تماس طولانی مدت با پوست وجود داشته باشد، ممکن است تحریک شدید پوست ایجاد شود.

احتمال تحریک دستگاه تنفسی فوقانی به دلیل تنفس بخار مونوپتاسیم فسفات وجود دارد. مصرف مقدار زیادی فسفات مونوپتاسیم باعث تحریک، تهوع، استفراغ، اسهال، گرفتگی عضلات غیرطبیعی و غیره خواهد شد. این ماده یکی از پرکاربردترین ترکیبات در صنعت کشاورزی است و به عنوان یکی از بهترین کودها برای سلامت گیاه در نظر گرفته می شود.