از سیر تا پیاز سود پرک- تاریخچه، خواص، کاربردها

سود پرک یا  Sodium hydroxide یک جامد غیرآلی سفید رنگ است که به شدت قلیایی است و یک ترکیب شیمیایی متنوع است که در ساخت محصولات روزمره مانند صابون ، مواد شوینده و کاغذ استفاده می شود. سود پرک به صورت طبیعی در طبیعت وجود ندارد و سال هاست که در مقیاس وسیع از مواد خام به راحتی تولید می شود و در فرآیندهای صنعتی متعددی مورد استفاده قرار می گیرد.

تاریخچه

سود پرک ابتدا توسط صابون سازان کشف شد. روشی برای ساخت این ماده به عنوان بخشی از دستور تهیه صابون در اواخر قرن سیزدهم که توسط مظفر یوسف بن عمر بن علی بن رسول (متوفی 1295) پادشاه یمن گردآوری شد، ذکر شده است. صابون سازان اروپایی نیز از این دستور پیروی کردند. در سال 1791 شیمیدان و جراح فرانسوی نیکلاس لبلانک ( 1742-1806) فرآیندی را برای تولید انبوه سدیم هیدروکسید طبیعی ثبت کردند.  با این حال، در قرن بیستم، الکترولیز کلرید سدیم به روش اولیه برای تولید سود پرک مورد استفاده قرار گرفت و جایگزین روش های پیشین شد.

خواص سود پرک

خواص متعدد این ماده شیمیایی برای صنایع مختلف عبارتند از:

• این ماده به صورت یک جامد کریستالی بی رنگ در دسترس است
• در دمای 318 درجه سانتیگراد بدون تجزیه ذوب می شود.
• هنگام تماس با پوست صابونی می شود.
• این ماده یک ترکیب رقیق کننده است که به راحتی رطوبت هوا را جذب می کند.
• سود پرک بسیار محلول در آب است اما حلالیت کمتری در حلال های قطبی مانند اتانول و متانول دارد.
• این ماده در حلال های غیرقطبی مانند اتر نامحلول است.
• هنگامی که در آب حل می شود واکنش گرمازای شدیدی تولید می کند.
• پروتئین ها را در دمای اتاق تجزیه می کند.
• به دلیل داشتن خواص سوزاننده می تواند باعث ایجاد سوختگی شدید شود.

کاربردهای سود پرک

به عنوان یک باز قوی محبوبSodium hydroxide کاربرد وسیعی در بسیاری از صنایع مختلف دارد زیرا به عنوان تنظیم کننده ph می تواند اسیدها را خنثی کند. همچنین با اسیدهای ضعیف مانند سولفید هیدروژن روی یک بستر معین واکنش می دهد تا نمک های سدیم تولید کند که به راحتی می توان آنها را حذف کرد این فرآیند شستشوی سوزاننده نامیده می شود و برای حذف ناخالصی های گوگردی از چیزهایی مانند نفت خام استفاده می شود.

صابون ها و مواد شوینده

یکی از کاربردهای اساسی سود پرک در ساخت صابون و محصولات پاک کننده از جمله شوینده ها و پاک کننده های فاضلاب است. هنگام تولید صابون،از این ماده به عنوان یک معرف استریفیکاسیون استفاده می شود و سفید کننده کلر نیز می تواند از مخلوط این ماده و کلر ساخته شود.

در پاک کننده های فاضلاب سود پرک می تواند چربی ها و گریس را از طریق صابون سازی حل کرده و از بین ببرد. توانایی حل موثر رسوبات چربی و خود چربی،این ماده را به یک پاک کننده عالی برای فولاد ضدزنگ و شیشه تبدیل کرده است. به عنوان یک عامل پاک کننده صنعتی اغلب به عنوان سود سوزآور نامیده می شود. به آب اضافه می شود و پس از گرم شدن برای تمیزکردن تجهیزات خاص و همچنین مخازن ذخیره سازی و لوله های تخلیه آب استفاده می شود.

خمیر سازی شیمیایی

در فرآیند کاغذسازی- خمیرسازی چوب از مخلوط سود پرک و سولفید سدیم برای تصفیه چوب استفاده می شود این ترکیب هرگونه ماده ناخواسته را حل می کند تا سلولز خالص بدست آید و سپس از آن به عنوان پایه استفاده می شود. همچنین از سودپرک برای بازسازی الیاف در کاغذ نیز استفاده می شود که از این طریق به کاغذ اجازه بازیافت و استفاده مجدد را می دهد.

فرآوری مواد غذایی

کاربرد اصلی Sodium hydroxide در صنایع غذایی در لایه برداری شیمیایی میوه ها و سبزیجاتی مانند گوجه فرنگی است که این کار عمدتا برای آماده کردن این مواد برای کنسرو کردن انجام می شود.

سایر کاربردهاعبارتند از :

• در بخش انرژی، در تولید پیل سوختی استفاده می شود.
• در داروسازی در طیف وسیعی از داروها، از مسکن های ساده گرفته تا داروهای ضد انعقاد و کاهنده کلسترول استفاده می شود.
• در تاسیسات تصفیه آب به کنترل اسیدیته آب کمک می کند.
• این ماده یک معرف استریفیکاسیون و ترانس استریفیکاسیون در تولید محصولاتی مانند صابون و بیودیزل است.

خطرات سود پرک

تماس با غلظت های بسیار بالای سود پرک می تواند منجر به سوختگی شدید چشم ها، پوست، سیستم گوارشی یا ریه ها شود.غشاهای مخاطی در بینی، گلو، ریه ها و سیستم برونش ممکن است آسیب ببینند و می تواند منجر به مرگ شود. حتی دوزهای کوچک نیز می تواند آسیب قابل توجهی ایجاد کند.